Topic outline

  • Γενική Περιγραφή Μαθήματος

  • Διαχρονική επισκόπηση του τουριστικού φαινομένου

    Αν και η λέξη «τουρισμός» εμφανίστηκε το 1800, ο τουρισμός ως δραστηριότητα ανάγεται στην αρχαιότητα, ιδίως με τη μορφή θρησκευτικού προσκυνήματος.
    Στην εμπορευματοποίηση του τουρισμού πρωτοστάτησε ο Thomas Cook, με την ίδρυση του πρώτου γραφείου ταξιδιών και την πρώτη οργανωμένη κρουαζιέρα, μεταξύ πολλών άλλων καινοτομιών.
    Σε μια «παλαιοτουριστική» περίοδο ο τουρισμός είχε αριστοκρατικό χαρακτήρα. Ο λεγόμενος τουρισμός των rentiers (εισοδηματιών) έλαβε τέλος στις αρχές του 20ού αιώνα.
    Παρακολουθώντας τις ριζικές ανακατατάξεις των εκβιομηχανιζόμενων κοινωνιών, ο τουρισμός απέκτησε μαζικό χαρακτήρα. Η εισαγωγή της άδειας μετ’ αποδοχών για τους εργαζομένους το 1936 αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του τουρισμού.
    Ο μαζικός τουρισμός του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα διακρίνεται σε τρεις φάσεις: 1950 έως 1970-1975, 1970-1975 έως 2000 και 2000 έως σήμερα.

    Λέξεις-Κλειδιά: τουρισμός, τουρίστας, παλαιοτουριστική περίοδος, μαζικός τουρισμός

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Boyer M. (1972, 1982), Le tourisme. Ed. Seuil, Peuple et Culture, Paris.
    • Cassou J. (1967), Du voyage au tourisme. Comunications no 19, Le Seuil, Paris.
    • Krapf K. (1964), La consommation touristique. CET, Col. Les cahiers du Tourisme, Etudes et memoires, no 2, Aix-en-Provence.
  • Εννοιολογικές προσεγγίσεις

    Στην οριοθέτηση του τουριστικού φαινομένου συμβάλλει η συστημική ανάλυση.
    Προτείνονται διάφοροι ορισμοί που αντανακλούν τη δυσκολία εννοιολογικής προσέγγισης. Μια βάση συνεννόησης προσφέρουν οι ορισμοί του ΠΟΤ και άλλων διεθνών οργανισμών.
    Η στατιστική ανάλυση του τουρισμού με δεδομένα αξιόπιστα, πλήρη και ομογενή είναι καθοριστική για τη διεξαγωγή συγκρίσεων και την αποτελεσματική χάραξη του τουριστικού σχεδιασμού.
    Η εκβιομηχάνιση του τουριστικού ταξιδιού επέφερε αλλαγές στο υποκείμενο τουρίστας, που εκλαμβάνεται πλέον ως καταναλωτής των μαζικά παραγόμενων τουριστικών αγαθών και υπηρεσιών.
    Οι σύγχρονες εξελίξεις καθιστούν αναγκαία μια «επιστήμη του τουρισμού».
    Ο χαρακτηρισμός του τουρισμού ως βιομηχανίας προσφέρει πλεονεκτήματα, αλλά παραμένει ασαφής.

    Λέξεις-Κλειδιά: ταξιδιώτης, επισκέπτης, τουρίστας-καταναλωτής, βιομηχανία τουρισμού

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Davidson T.L. (1994), What are travel and tourism: are they really an industry?, στο Theobald William (επιμ.), Global Tourism, the next decade. Butterworth-Heinemann, Oxford. 
    • UN (1993), Guidelines on statistics of international tourism. Statistical Papers, New York.
    • Urbain J.D. (2002), L’idiot du voyage. Histoires de touristes. Payot, Paris.
  • Θεωρίες της τουριστικής ζήτησης και τουριστικές ροές

    Η ζήτηση αποτελεί ουσιαστική μεταβλητή του διεθνούς, εθνικού, περιφερειακού και τοπικού τουρισμού. Οι θεωρίες της ζήτησης στόχο έχουν να διερευνήσουν και να ερμηνεύσουν τη διεθνή εξειδίκευση των συναλλασσόμενων χωρών.
    Η θεωρία των παραγωγικών συντελεστών τελειοποιήθηκε από τους B. Lassudrie-Duchêne και I. Kravis. Η θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος (Ricardo) δίνει έμφαση στη διαφορά ανάμεσα στο συγκριτικό κόστος. H θεωρία της ζήτησης (Linder) δίνει έμφαση στο εισόδημα των συναλλασσόμενων.
    Χώρες προέλευσης είναι οι πλούσιες βιομηχανικές χώρες. Χώρες υποδοχής είναι τόσο οι χώρες προέλευσης όσο και οι αναπτυσσόμενες χώρες.
    Η δυναμική του μοντέλου Κέντρου-Περιφέρειας στις παγκόσμιες τουριστικές ροές αποτυπώνεται με βάση τους λεγόμενους «τουριστικούς δακτυλίους», όπου κύριος παράγοντας είναι η απόσταση.
    Η πραγματική, αναβαλλόμενη και δυνητική ζήτηση εκτιμάται κυρίως με βάση τα ποσοστά αναχώρησης. Η τουριστική ζήτηση είναι πρόδηλα ετερογενής.

    Λέξεις-Κλειδιά: τουριστική ζήτηση, απόλυτο πλεονέκτημα, συγκριτικό πλεονέκτημα, χώρες προέλευσης, χώρες υποδοχής

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Lassudrie-Duchêne B. (1971), La demande de différence et l’échange international. Economies et Sociétés, Vol. V, no 6, Cahiers de l’ISEA, σ. 961-982.
    • Kravis Ι. (1956), Availability and other influences on the commodity of trade. Journal of Political Economy, Απρίλιος 1956.
    • Ricardo D. (1817), Principles of political economy and taxation. Penguin Books, London.
    • Linder S.B. (1961), An essay on trade and transformation. New York.
  • Εποχικότητα και καθοριστικοί παράγοντες της τουριστικής ζήτησης

    Η εποχικότητα είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό της τουριστικής ζήτησης. Οφείλεται σε παράγοντες όπως το κλίμα, η οργάνωση του χρόνου παραγωγής, η υιοθέτηση τρόπου ζωής (διακοπές τον Αύγουστο), η περίοδος των σχολικών διακοπών κ.ά.
    Διαπιστώνεται μια έντονη τάση πολυδιάσπασης του χρόνου των διακοπών. Συνηθίζονται οι διακοπές μικρής διάρκειας (π.χ. weekend).
    Ανάμεσα στους κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες της ζήτησης ξεχωρίζουν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, το εισόδημα και η ευαισθησία των τουριστών-καταναλωτών στις διακυμάνσεις των τιμών.
    Η τουριστική ζήτηση επηρεάζεται από ψυχοκοινωνικά κίνητρα και στερεότυπα (χαλάρωση, απόδραση, νέες εμπειρίες, επαφή με άλλες κουλτούρες κ.ά.)
    Οι νέες τεχνολογίες αναδιαμορφώνουν και το τουριστικό τοπίο.
    Οι πολιτικοί παράγοντες της ζήτησης αφορούν αφενός τις θεσμικές πρωτοβουλίες στήριξης του τουρισμού, αφετέρου το ζήτημα της ασφάλειας (τρομοκρατία).

    Λέξεις-Κλειδιά: εποχικότητα, τουριστική περίοδος, ψυχοκοινωνικά κίνητρα, αυθεντικότητα

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Bré M. (1999), Défendre le juste prix. L’engagement de Nouvelles Frontières. Revues Espaces, Paris, no 164, σ. 20-22.
    • CNAT (1976), Rapport sur l’aménagement du temps. La Documentation Française, Col. Environment, Paris.
    • Lanquar R. (1085), Sociologie du tourisme et des voyages. Ed. PUF, Col/ Que-sais-je?, Paris.
  • Τυπολογίες, προβλέψεις και τάσεις

    Οι τυπολογίες του τουρίστα αναπτύχθηκαν από ερευνητές με τη χρήση ψυχολογικών μεταβλητών που σχετίζονται με τις στάσεις και τη συμπεριφορά των τουριστών και εντάσσονται στην προσέγγιση του τρόπου ζωής.
    Υπάρχουν χαρακτηριστικά που επανέρχονται στις διάφορες τυπολογίες, όπως η αναζήτηση της περιπέτειας, η ανακάλυψη νέων πολιτισμών, η επιδίωξη επαφής με τον τοπικό πληθυσμό, η ευελιξία στον προγραμματισμό των διακοπών κ.ά.
    Οι τυπολογίες του τουρισμού βασίζονται σε διάφορα κριτήρια όπως τα μεταφορικά μέσα, το τουριστικό κατάλυμα, ο προορισμός, οι δραστηριότητες κ.ά.
    Οι τεχνικές πρόβλεψης της τουριστικής ζήτησης βασίζονται σε ορθολογικά μοντέλα ανάλυσης και κάνουν χρήση ποικίλων μεθοδολογικών εργαλείων.
    Οι τάσεις τουριστικής ζήτησης αφορούν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, με έμφαση στην ποιότητα και την περιβαλλοντική συνείδηση.

    Λέξεις-Κλειδιά: τυπολογίες, ανιχνευτική πρόβλεψη, συμπερασματική πρόβλεψη, κανονιστική πρόβλεψη

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Plog S. (1979), Why destination areas rise and fall in popularity. Cornell HRA Quarterly, σ. 13-16.
    • Λαγός Δ. (2005), Τουριστική οικονομική. Κριτική, Αθήνα. 
    • Obermair K. (1989), AIT Delphi study: future trends in tourism. Vienne.
  • Το τουριστικό προϊόν και τα χαρακτηριστικά του

    Τουριστική προσφορά είναι το σύνολο των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που προτείνεται από τον τουριστικό τομέα στους καταναλωτές σε συγκεκριμένη τιμή.
    Το τουριστικό προϊόν είναι σύνθετο και χαρακτηρίζεται συχνά ως compack (σύνθετο πακέτο). Η τουριστική υπηρεσία θεωρείται υπηρεσία μικτού χαρακτήρα.
    Οι παράγοντες του τουριστικού προϊόντος διακρίνονται σε παράγοντες έλξης, παράγοντες παραγωγής και παράγοντες τουριστικών υπηρεσιών.
    Η τυπολογία των τουριστικών προϊόντων είναι πολυποίκιλη και απηχεί την εγγενή τους ετερογένεια. Το μεγαλύτερο ποσοστό τους δεν εμφανίζει οριζόντια ή κάθετη διάταξη στο πλαίσιο λειτουργίας ενός μοναδικού οργανισμού. Το τουριστικό προϊόν αποτελεί συνισταμένη μιας βιωματικής εμπειρίας του τουρίστα.
    Κύρια χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος είναι οι φυσικοί πόροι, οι πολιτιστικοί πόροι, ο πληθυσμός υποδοχής, η αισθητική υποδοχή και η animation (διασκέδαση και δημιουργία ευφορίας), οι συμπληρωματικές εγκαταστάσεις και οι υποδομές μεταφορικών μέσων.

    Λέξεις-Κλειδιά: τουριστική προσφορά, τουριστικό προϊόν, compack, animation

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Defert P. (1967), Le taux de fonction touristique. Mise au point et critique. CHET, Col. Les Cahiers du Tourisme, C, no 5, Aix-en-Provence.
    • Stavrakis D. (1979), Le phénomène touristique international – demande, organisation, problématique, tendances futures. Ed. d’Aujourd’hui, Col. Thèses et Recherches, Paris. 
    • Monnard J. (1976), Animation touristique. Centre International de Gilon, Suisse.
  • Σύγχρονοι τύποι προϊόντων και χωρική διάρθρωση της τουριστικής προσφοράς

    Σύγχρονοι τύποι τουριστικών προϊόντων: τουριστικό προϊόν γεωγραφικής ενότητας, «τουριστικό πακέτο», «σταθμός-θέρετρο», «εκδηλώσεις», ιδιόμορφα τουριστικά προϊόντα, το προϊόν «ανακάλυψη» και το προϊόν «απόδραση».
    Τα τουριστικά καταλύματα διακρίνονται σε ευρύτατη γκάμα τύπων, όπως ξενοδοχεία 1-2-3-4-5 αστέρων, ξενοδοχεία-μπανγκαλόου, μοτέλ, ενοικιαζόμενα δωμάτια, πανδοχεία νεότητας, κάμπινγκ, χωριά διακοπών κ.ά. Η ξενοδοχία αποτελεί τον πιο αντιπροσωπευτικό και διαδεδομένο τύπο.
    Παράγοντες χωρικής διάρθρωσης της τουριστικής προσφοράς είναι η ποιότητα των φυσικών πόρων, το κόστος και η διάρκεια ταξιδιού, το τουριστικό δυναμικό της ζώνης, η τρέχουσα προσφορά, οι κρατικές πολιτικές, η μόδα και η διαφήμιση.
    Η χωρική διάρθρωση της τουριστικής προσφοράς εξελίχθηκε σε δύο περιόδους, πριν και μετά το 1960, και μελετάται με τη βοήθεια διαφόρων δεικτών.
    Η μεγιστοποίηση της σχέσης ποιότητα-τιμή αναδεικνύεται σε κύρια στρατηγική για τον διεθνή τουρισμό του 21ου αιώνα.

    Λέξεις-Κλειδιά: προϊόν «ανακάλυψη», προϊόν «απόδραση», ξενοδοχία, «παγίδα για τουρίστες»

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • WTO (1994), National and regional tourism planning. Ed. Routledge, London.
    • Cassomo J.L., Sollonandrasana B. (2001), L’innovation dans le tourisme. Enjeux et stratégies. Coll. Tourismes et Sociétés, L’Harmattan, Paris.
    • Βαρβαρέσος Σ., Σωτηριάδης Μ. (2003), Διοίκηση ποιότητας στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Αρχείο Οικονομικής Ιστορίας, τόμος XV, τ. 1. Αθήνα, σ. 143-162. 
  • Οικονομική οργάνωση επιχειρήσεων και ενδιάμεσοι του τουριστικού κυκλώματος

    Οι τουριστικές επιχειρήσεις οργανώνονται σε ανεξάρτητες αλυσίδες, εξαρτημένες αλυσίδες και τεχνικο-εμπορικές συμμαχίες.
    Οι οικονομικές συγκεντρώσεις στον τουρισμό είναι είτε οριζόντιες (ομοειδών τουριστικών επιχειρήσεων) είτε κάθετες (συμπληρωματικών επιχειρήσεων που συμμετέχουν στην παραγωγή ενός τουριστικού προϊόντος).
    Οι Tour-Operators  προετοιμάζουν ταξίδια σε προκαθορισμένες ημερομηνίες αναχώρησης/επιστροφής και τα συνθέτουν σε τουριστικά πακέτα.
    Τουριστικό πακέτο είναι ένα ταξίδι προκατασκευασμένο από έναν Tour-Operator, διαφημιζόμενο σε σταθερή τιμή και πληρωνόμενο πριν αρχίσει το ταξίδι.
    Νέα τουριστικά προϊόντα είναι μεταξύ άλλων οι «έξυπνες διακοπές», ο τουρισμός του διαστήματος και η μετατροπή τραγικών γεγονότων σε αξιοθέατο.
    Ο όρος e-tourism αντανακλά τις ραγδαίες ανακατατάξεις που επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες στη βιομηχανία του τουρισμού.

    Λέξεις-Κλειδιά: Tour-Operator, οικονομικές συγκεντρώσεις, τουριστικό πακέτο, e-tourism

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Tinard Y. (1992), Le tourisme. Economie et management. Ed. Mc Graw-Hill, Paris.
    • Doswell R. (1997), Tourism: How effective management makes the difference. Butterworth-Heinmann Oxford.
    • Noyer O. (2002), Voyages d’affaires: le choc internet. Les Echos 18630. Supplément Transports, 8 Απριλίου.
  • Οικονομική ανάλυση, συναλλαγματικές εισπράξεις και επιδράσεις στο ισοζύγιο πληρωμών

    Οι οικονομικές επιδράσεις του τουρισμού διακρίνονται σε σφαιρικές, μερικές και εξωτερικές (οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές).
    Οι κύριοι οικονομικοί κλάδοι που σχετίζονται με τον τουρισμό είναι οι μεταφορές, τα καταλύματα, η διατροφή και η αναψυχή. Η διακλαδικότητα του τουρισμού συνεπάγεται δυσχέρειες στην οικονομική του απεικόνιση. Κοινή πρακτική αποτελούν οι λεγόμενοι «Δορυφόροι Λογαριασμοί Τουρισμού».
    Μικτές τουριστικές συναλλαγματικές εισπράξεις είναι αυτές που προέρχονται από την πώληση αγαθών και υπηρεσιών σε διεθνείς τουρίστες. Εάν αφαιρεθούν οι σχετικές συναλλαγματικές δαπάνες (συναλλαγματικές εκροές), προκύπτουν οι καθαρές τουριστικές συναλλαγματικές εισπράξεις.
    Ο διεθνής τουρισμός κατέχει συχνά σημαντικό ρόλο στην εξισορρόπηση του ισοζυγίου πληρωμών. Οι σχετικές εγγραφές θα αφορούν τους λογαριασμούς τρεχουσών συναλλαγών και κινήσεως κεφαλαίου, με τις τουριστικές συναλλαγές να υπάγονται κυρίως στην κατηγορία «ταξίδια».

    Λέξεις-Κλειδιά: διακλαδικότητα, τουριστικές συναλλαγματικές εισπράξεις, ισοζύγιο πληρωμών, τουριστικό ισοζύγιο

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Durand H., Guirand P., Spindler J. (1994), Economie et politique du tourisme, Ed. LGDJ, Paris.
    • Bull A. (1991), The economics of travel and tourism. Pitman Publishing, London.
    • OMT (1977), Le Tourisme et la balance des paiements. Madrid.
  • Κατανάλωση, παραγωγή, προστιθέμενη αξία και πληθωριστικές τάσεις

    Ως τουριστική κατανάλωση ορίζεται η αξία των αγαθών και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται για την άμεση ικανοποίηση των τουριστών. Διακρίνεται με κριτήρια όπως ο τύπος του τουρισμού, η περίοδος κατανάλωσης και η φύση των τουριστικών αγαθών και υπηρεσιών.
    Τουριστική παραγωγή είναι το αποτέλεσμα διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων εγχώριων μονάδων που παράγουν τουριστικά αγαθά και υπηρεσίες. Ο αριθμός των εμπλεκόμενων κλάδων ανάγει τον τουρισμό σε δυναμικό στοιχείο του οικονομικού συστήματος.
    Προστιθέμενη αξία του τουρισμού είναι η διαφορά μεταξύ της αξίας αγαθών και υπηρεσιών που παράγει ο τουριστικός τομέας και της αξίας αγαθών και υπηρεσιών που αγοράζει από άλλους τομείς στο πλαίσιο της παραγωγικής διαδικασίας. Το τουριστικό ΑΕΠ διακρίνεται σε πρωτογενές και δευτερογενές.
    Ο τουρισμός μπορεί να αποτελέσει αιτία πληθωριστικών τάσεων λόγω αύξησης της ζήτησης ή του κόστους ή των μισθών.

    Λέξεις-Κλειδιά: τουριστική κατανάλωση, τουριστική παραγωγή, τουριστικό ΑΕΠ, περίοδοι αιχμής

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Dupont L. (2002), Contribution à l’étude des dimensions économiques du tourisme et des voyages. L’Harmattan, Paris.
    • Erbes R. (1973), Le tourisme international et l’économie des pays en voie de développement. OCDE, Paris.
    • OMT (1980), Essaie de détermination des activités économiques touristiques des le cadre de la comptabilité nationale. Madrid.
  • Επενδύσεις, απασχόληση και μακροοικονομικός ρόλος του κράτους

    Οι επενδύσεις του τουριστικού τομέα χαρακτηρίζονται ως εντάσεως κεφαλαίου. Πρόκειται για επενδύσεις είτε χωρίς τουριστικά έσοδα (σχεδιασμός, διοικητική οργάνωση), είτε προς έμμεσα τουριστικά έσοδα (ηλεκτροδότηση, αεροδρόμια κ.ά.) είτε προς άμεσα τουριστικά έσοδα (ξενοδοχεία, γήπεδα τένις κ.ά.).
    Κριτήρια αποδοτικότητας και ελέγχου των επενδύσεων είναι η καθαρή παρούσα αξία, ο εσωτερικός συντελεστής απόδοσης και η σχέση κόστους/ωφέλειας.
    Η τουριστική απασχόληση διακρίνεται σε άμεση (σε καταλύματα, μεταφορικά μέσα, τουριστική εκπαίδευση, γραφεία ταξιδιών κ.ά.), έμμεση (π.χ. στον τομέα των κατασκευών) και απορρέουσα (δηλ. θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν χάρη στον τουρισμό). Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εποχικότητα.
    Ο μακροοικονομικός ρόλος του κράτους έγκειται στον έλεγχο και τη ρύθμιση της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης, στην οργάνωση μέσω κρατικών οργανισμών τουρισμού, στην ενίσχυση με χρηματοδοτικά και φορολογικά μέτρα, καθώς και στην κατάρτιση σχεδίων τουριστικής ανάπτυξης.

    Λέξεις-Κλειδιά: τουριστικές επενδύσεις, τουριστική απασχόληση, οργανισμοί τουρισμού, σχέδια τουριστικής ανάπτυξης

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Direction de l’Industrie touristique (1988), Les échanges touristiques des pays de l’OCDE. L’emploi dans le tourisme. La destination France chez les Tour-opérateurs Français. Le tourisme dans l’économie espagnole. La Documentation Française, Col. L’Econo.
    • Greenwood D. (1976), Tourism employment and the local community. Unesco – W.B. Washington, DC, 8-10 Δεκεμβρίου.
    • Βαρβαρέσος Σ. (1999), Τουριστική ανάπτυξη και διοικητική αποκέντρωση. Προπομπός, Αθήνα.
  • Μέθοδοι εκτίμησης και μέτρησης των επιδράσεων του τουρισμού

    Παρά την πληθώρα των μεθόδων μέτρησης των επιδράσεων του τουρισμού, δεν υπάρχει αξιόπιστος μηχανισμός, ενώ τα δεδομένα είναι ελλιπή και ανομοιογενή.
    Μεταξύ των πέντε τύπων Οικονομικών Λογαριασμών Τουρισμού ξεχωρίζει ο Λογαριασμός Εξωτερικών Σχέσεων, ο οποίος προσδιορίζει το υπόλοιπο, θετικό ή αρνητικό, που προκύπτει από τις συναλλαγές του διεθνούς τουρισμού.
    Οι πίνακες εκροών-εισροών αποτελούν συνθετικές παρουσιάσεις λογαριασμών παραγωγής και εκμετάλλευσης.
    Τα οικονομετρικά μοντέλα κατασκευάζουν χρονολογικές σειρές μεταβλητών.
    Οι κύριοι τουριστικοί πολλαπλασιαστές είναι ο πολλαπλασιαστής εισοδήματος, ο πολλαπλασιαστής απασχόλησης και ο πολλαπλασιαστής συναλλαγών.
    Ο Δορυφόρος Λογαριασμός Τουρισμού, ως υποσύνολο ενός εθνικολογιστικού συστήματος, διαμορφώνει μια πιο σφαιρική και συνεκτική μέθοδο αποτίμησης και σύγκρισης του τουρισμού με άλλους τομείς της οικονομίας.

    Λέξεις-Κλειδιά: οικονομικοί λογαριασμοί τουρισμού, πίνακες εκροών-εισροών, τουριστικοί πολλαπλασιαστές, Δορυφόρος Λογαριασμός Τουρισμού

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    • Baretje R. (1978), Le compte extérieur du tourisme. CHET, Col. Les Cahiers du Tourisme, C, no 46, Aix-en-Provence.
    • Fletcher K. (1994), Economic impact and input-output analysis στο Witt S., Moutinho L. (επιμ.), Tourism marketing and management handbook. Englewood Cliffs, 2η έκδ., Basingstoke, Hampshire.
    • Archer B., Fletcher J. (1991), Multiplier analysis in tourism. Les Cahiers du Tourisme, Series no 103, Centre des Hautes Etudes Touristiques, Aix-en-Provence.
    • ΟΜΤ (2000), Compte satellite du tourisme. Références méthodologiques. Madrid.